Đền Thánh Mẫu Liễu Hạnh – Linh thiêng giữa non xanh nước biếc Đèo Ngang

Đền thờ Thánh mẫu Liễu Hạnh là địa điểm du lịch tâm linh nổi tiếng của Quảng Trị. Dưới chân Đèo Ngang, thuộc thôn Vịnh Sơn, xã Quảng Đông, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình cũ, nay thuộc xã Phú Trạch, tỉnh Quảng Trị. Đền Thánh Mẫu Liễu Hạnh nằm nép mình bên hồ nước ngọt, lưng tựa dãy Hoành Sơn hùng vĩ, mặt hướng về phía biển Đông xanh thẳm.

Từ đỉnh đèo Ngang theo Quốc lộ 1A đi về hướng Nam khoảng 2 km, rẽ trái theo đường mòn gần 500 m, du khách sẽ gặp một khung cảnh bình yên đến lạ – nơi tín ngưỡng dân gian và thiên nhiên hòa quyện hài hòa.

Chùa Hoằng Phúc 700 năm tuổi tại Quảng Bình

Đây không chỉ là một địa chỉ hành hương linh thiêng mà còn là điểm đến mang đậm giá trị văn hóa, lịch sử và kiến trúc – minh chứng cho sức sống bền bỉ của tín ngưỡng thờ Mẫu trong tâm hồn người Việt.

Tour du lịch Quảng Trị 1 ngày trọn gói, giá tốt nhất

Cội nguồn tín ngưỡng thờ Mẫu ở Việt Nam

Từ thời Văn Lang – Âu Lạc, tục thờ Mẫu – Nữ thần đã hình thành như một biểu tượng thiêng liêng của sự sinh sôi, che chở và lòng nhân hậu. Người Việt coi trọng người mẹ, người vợ – biểu trưng cho sự bao dung, bền bỉ và sức mạnh mềm mại của dân tộc.

Chính vì vậy, tín ngưỡng thờ Mẫu trở thành một mạch nguồn văn hóa, vừa mang yếu tố tâm linh, vừa là nét đẹp đạo lý “uống nước nhớ nguồn”. Trong dòng tín ngưỡng ấy, Thánh Mẫu Liễu Hạnh là vị Thánh Mẫu tiêu biểu, được tôn vinh là một trong Tứ Bất Tử của dân gian Việt Nam.

Truyền thuyết về Thánh Mẫu Liễu Hạnh ở Đèo Ngang

Theo Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam (Nguyễn Đổng Chi), Liễu Hạnh là con gái Ngọc Hoàng, vì phạm lỗi nên bị đày xuống trần gian ba năm. Nàng giáng trần tại chân núi Đèo Ngang, mở một quán nhỏ bên đường Thiên lý Bắc – Nam để độ nhân và thử lòng người.

Câu chuyện kể rằng: với vẻ đẹp kiều diễm, thông tuệ và tài phép phi thường, Mẫu vừa giúp người lương thiện, vừa trừng trị những kẻ cậy quyền cậy sức làm điều xấu. Nhiều giai thoại lưu truyền quanh cuộc chạm trán giữa nàng và Hoàng tử triều Lê, cho đến khi Phật Bà phải sai tám vị Kim Cang xuống thu phục.

Nhưng chính tài năng, bản lĩnh và sự công minh của nàng đã khiến vua Lê phải cảm phục, ban sắc phong và cho lập đền thờ ở Đèo Ngang.

Câu chuyện ấy thể hiện niềm tin của nhân dân vào lẽ công bằng và hình tượng người phụ nữ Việt Nam – mạnh mẽ, nhân hậu, biết phân định đúng sai và dám bảo vệ chính nghĩa.

Kiến trúc – Dáng vẻ cổ kính và trang nghiêm

Đền Liễu Hạnh ở Đèo Ngang có diện tích khoảng 335 m², được xây dựng bằng đá, gạch, vôi – nhỏ nhắn nhưng kiên cố và hài hòa.

Từ cổng đền đi vào, khách lần lượt qua bình phong, tam quan, trụ đầu lân, tiền điện, hậu điện. Toàn bộ kiến trúc mang đậm phong cách Á Đông, bố cục đăng đối – hài hòa – cân xứng, tượng trưng cho sự trung chính và ước vọng an lành.

Trang trí đền nổi bật với họa tiết Tứ Linh (Long – Lân – Quy – Phụng), Tứ Quý (Tùng – Trúc – Cúc – Mai), cùng các biểu tượng dân gian như cúc hóa long, mai hóa long, tùng hóa long, thể hiện bàn tay tài hoa và óc thẩm mỹ của nghệ nhân xưa.

Nhìn tổng thể, ngôi đền vừa có dáng uy nghiêm, vừa toát lên vẻ mộc mạc gần gũi – tựa như tính cách người dân miền Trung: kiên cường mà hiền hòa.

Giá trị văn hóa – Tín ngưỡng sống mãi cùng thời gian

Đền Thánh Mẫu Liễu Hạnh là điểm thờ Mẫu tiêu biểu nhất ở phía Nam, vẫn còn giữ gần như nguyên vẹn kiến trúc truyền thống như ở Phủ Giầy (Nam Định). Nơi đây không chỉ là chốn cầu an, cầu phúc của người dân Quảng Bình, mà còn là biểu tượng tinh thần về vai trò người phụ nữ trong văn hóa Việt.
Hàng năm, vào tháng 3 âm lịch, lễ hội Thánh Mẫu thu hút hàng nghìn phật tử và du khách thập phương về dự lễ, dâng hương, nghe hát văn, cầu bình an, sức khỏe và hạnh phúc.

Năm 2024, Đền Thánh Mẫu Liễu Hạnh được UBND tỉnh Quảng Bình công nhận là “Điểm du lịch cấp tỉnh”, góp phần khẳng định giá trị văn hóa, tín ngưỡng và tiềm năng phát triển du lịch tâm linh bền vững.
Không gian tham quan và trải nghiệm

Đứng từ sân đền, du khách có thể phóng tầm mắt ra hồ nước trong veo phía trước, dãy Hoành Sơn hùng vĩ phía sau, và con đường Thiên lý cũ uốn quanh như dải lụa. Cảnh quan yên bình, trong lành, thích hợp cho chuyến đi nhẹ nhàng, tĩnh tâm.
Đặc biệt, từ năm 2024, trong quá trình chỉnh trang di tích, địa phương đã phát hiện hơn 1.000 bậc đá cổ dẫn từ đền lên Hoành Sơn Quan – dấu tích con đường thiên lý xưa. Đây là điểm check-in lý tưởng cho những ai yêu thích tản bộ và khám phá thiên nhiên.

Gợi ý lịch trình khám phá

Du khách khởi hành từ Đồng Hới (khoảng cách 60 km, thời gian di chuyển khoảng 1,5 giờ). Đến nơi, du khách viếng đền, dâng hương, nghe giới thiệu về truyền thuyết Thánh Mẫu. Lịch trình có thể kết hợp tham quan Hoành Sơn Quan, Vũng Chùa – Đảo Yến, viếng mộ Đại tướng Võ Nguyên Giáp, tham quan Đá Nhảy và thưởng thức hải sản ở đây.
Tour gợi ý của Netin Travel: Viếng mộ Đại tướng – Đền Thánh Mẫu Liễu Hạnh – Đèo Ngang – Đá Nhảy, giá chỉ khoảng 850.000 VNĐ/khách, kèm hướng dẫn viên địa phương am hiểu văn hóa vùng đất này.

Khám phá chợ Đồng Hới Quảng Trị

Lưu ý khi tham quan

• Du khách nên ăn mặc lịch sự, tránh gây ồn ào trong khuôn viên đền.
• Mang giày thể thao hoặc giày dép đế bám tốt, đề phòng trơn trượt sau mưa.
• Không xả rác, không nên đốt vàng mã quá nhiều.
• Giữ tâm thế thành kính, nhẹ nhàng, tôn trọng không gian linh thiêng.
• Đền Thánh Mẫu Liễu Hạnh – Nét chạm của niềm tin và sự bình an
• Giữa tiếng gió thổi qua Đèo Ngang và mùi hương trầm bảng lảng trong không gian, Đền Thánh Mẫu Liễu Hạnh như một điểm tựa tinh thần – nơi con người tìm thấy sự tĩnh tại trong tâm hồn sau những ồn ào của cuộc sống.
• Không chỉ là điểm dừng chân trên hành trình du lịch, nơi đây là một lời nhắc nhẹ về truyền thống, lòng nhân hậu và niềm tin vào điều thiện lành.